เรื่องเดิม

1. เมื่อวันที่ 9 ตุลาคม 2535 เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จฯแปรพระราชฐานไปประทับแรม ณ พระตำหนัก ทักษิณราชนิเวศน์ และเสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรสถานีสูบนํ้าบ้านโคกกูแว และพื้นที่ทำนาบ้านโคกกูแว ที่บริเวณบ้านโคกอิฐ โคกใน และพระเนตรอาคารระบายนํ้าเปรี้ยวปลายคลองแยกคลองลาน ตำบลพร่อน อำเภอตากใบ จังหวัดนราธิวาส ระหว่างการเสด็จพระราชดำเนิน ได้พระราชทานพระราชดำรัสกับพลอากาศตรี กำธน สินธุวานนท์ องคมนตรี นายจุลนภ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา องคมนตรี และนายสุเมธ ตันติเวชกุล เลขาธิการคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (ตำแหน่งขณะนั้น) นายสวัสดิ์ วัฒนายากร อธิบดีกรมชลประทาน (ตำแหน่งขณะนั้น) เจ้าหน้าที่กรมชลประทานและข้าราชการที่เฝ้าฯทูลละอองธุลีพระบาทรับเสด็จ ความว่า ...ควรก่อสร้างประตูระบายนํ้าพร้อมอาคารประกอบที่บริเวณปากแม่นํ้าปากพนัง ห่างจากอำเภอปากพนังไปทางทิศใต้ประมาณ 3 กิโลเมตร เพื่อป้องกันนํ้าทะเลมิให้ไหลเข้าแม่นํ้าปากพนัง และกักเก็บนํ้าจืดไว้ในแม่นํ้าและตามลำนํ้าต่างๆ สำหรับการบรรเทานํ้าท่วม ควรขุดคลองระบายนํ้าแยกจากปากแม่นํ้าปากพนังเพิ่มเติมตามความเหมาะสม...
2. เมื่อวันที่ 11 ตุลาคม 2535 ในคราวเสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรสภาพโครงการพัฒนาลุ่มนํ้าบางนราอันเนื่องมาจากพระราชดำริ โดยทางเรือตามลำนํ้าบางนรา และทอดพระเนตรสถานีสูบนํ้าบ้านตอหลัง ตำบลไพรวัน อำเภอตากใบ จังหวัดนราธิวาส ความตอนหนึ่งว่า...ควรก่อสร้างเขื่อนทดนํ้าในแม่นํ้าปากพนัง ณ จุดห่างจากอำเภอปากพนังไปทางทิศใต้ประมาณ 5 กิโลเมตร เพื่อป้องกันนํ้าเค็มบุกรุกและเก็บกักนํ้าจืดไว้ในลำนํ้าให้ราษฎรได้ใช้ประโยชน์ทางการเกษตรและอุปโภคบริโภค พร้องทั้งก่อสร้างระบบระบายนํ้าออกจากพื้นที่นํ้าท่วมลงทะเลให้เร็วที่สุด...
3. เมื่อวันที่ 23 ธันวาคม 2535 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานพระราชดำริเกี่ยวกับการเลือกที่จะสร้างประตูระบายนํ้าปากพนัง ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน สวนจิตรลดา พระราชวังดุสิต ความตอนหนึ่งว่า...การทำเขื่อนหรือประตูบังคับนํ้า ห่างจากอำเภอปากพนังประมาณ 3 – 5 กิโลเมตรนี้ จะต้องทำอาคารบังคับนํ้าขนาดใหญ่ 1 ตัว และขนาดเล็ก 2 ตัว รวมทั้งขุดคลองเชื่อมและทำคลองนํ้าแบ่งเหมือนโครงการบางนรา ถ้าทำแล้วนากุ้งจะอยู่ส่วนนากุ้ง นาข้าวจะอยู่ส่วนนาข้าว...
4. เมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2536 พระราชทานพระราชดำรัสกับคณะกรรมการบริหารโครงการฯ ณ พระตำหนักทักษิณราชนิเวศน์ อำเภอเมือง จังหวัดนราธิวาส ซึ่งมีใจความสำคัญว่า...ควรเร่งดำเนินการก่อสร้างประตูระบายนํ้าปากพนังให้เสร็จโดยเร็ว เพราะงานนี้จะเป็นจุดเริ่มต้นของโครงการฯ และเป็นศูนย์รวมในการแก้ไขปัญหาการขาดแคลนนํ้าจืดสำหรับใช้ในการเกษตร การอุปโภคฤดูแล้ง ปัญหานํ้าทะเลบุกรุกในฤดูแล้ง และปัญหานํ้าท่วมพื้นที่ทำกินของราษฎรเป็นบริเวณกว้างในฤดูฝน

ผลการดำเนินงาน

ในปี 2539 - 2542 กรมชลประทานดำเนินการก่อสร้างประตูระบายน้ำอุทกวิภาชประสิทธิ์ ชนิดบานตรง สูง 9.00 เมตร กว้าง 20.00 เมตร จำนวน 10 บาน ระบายน้ำได้สูงสุด 1,430 ลูกบาศก์เมตรต่อวินาที

ประโยชน์ที่ได้รับ

เป็นจุดเริ่มต้นของโครงการพัฒนาพื้นที่ลุ่มน้ำปากพนังอันเนื่องมาจากพระราชดำริ และเป็นศูนย์รวมในการแก้ไขปัญหาการขาดแคลนนํ้าจืดสำหรับใช้ในการเกษตร การอุปโภคฤดูแล้ง ปัญหานํ้าทะเลบุกรุกในฤดูแล้ง และปัญหานํ้าท่วมพื้นที่ทำกินของราษฎรเป็นบริเวณกว้างในฤดูฝน