โครงการฝายคลองสังข์

ตำบลท่ายาง อำเภอทุ่งใหญ่ จังหวัดนครศรีธรรมราช

โครงการชลประทานนครศรีธรรมราช สำนักงานชลประทานที่ 15

เรื่องเดิม

          จังหวัดนครศรีธรรมราช ได้มีหนังสือที่ นศ.19/13642 ลว. 8 ส.ค. 2515 ถึงชลประทานภาคใต้ แจ้งว่าราษฎร ในเขตอำเภอทุ่งใหญ่ได้รับความเดือดร้อนเพราะขาดแคลนน้ำในการทำนาเนื่องจากในช่วงระยะเวลา 3-4 ปี ที่ผ่านมามีสภาพฝนแล้งผิดปกติ จึงขอให้ทางชลประทานพิจารณาก่อสร้างทำนบหรือฝายน้ำล้นถาวรให้ต่อไป ชลประทานภาคใต้ได้มีหนังสือที่ พก.0513/1884 ลว. 11 ก.ย.2515 ถึงจังหวัดนครศรีธรรมราช แจ้งว่าจะมีเจ้าหน้าที่ออกไปตรวจสอบรายละเอียดภูมิประเทศและรวมรวมสถิติข้อมูลแล้วรายงานผลพิจารณาเบื้องต้นส่งกรมชลประทานพิจารณาความเหมาะสมต่อไป ต่อมานายฉลอง เทพจินดา ราษฎรตำบลท่ายาง อำเภอทุ่งใหญ่ ได้ยื่นหนังสือ ลว. 17 พ.ค. 2519 ถวายฎีกาต่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในคราวที่เสด็จเยี่ยมราษฎรที่อำเภอทุ่งใหญ่ ขอพระราชทานพระมหา-กรุณาธิคุณช่วยเร่งรัดพัฒนาทางด้านเศรษฐกิจและสังคม ให้แก่ราษฎร อำเภอทุ่งใหญ่ สำนักราชเลขาธิการ จึงได้มีหนังสือที่  รล. 0007/4831 ลว. 10 มิ.ย. 2519 ส่งเรื่องมาให้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ พิจารณา กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ จึงได้ส่งเรื่องดังกล่าวมาให้กรมชลประทานพิจารณาต่อไป สำนักชลประทานที่ 15 ได้มีบันทึก ลว. 29 ก.ค. 2519 เสนอรายงานผลพิจารณาโครงการคลองสังค์ มาให้กรมฯ ทราบ กองวางโครงการได้ตรวจสอบรายงานผลพิจจารณาเบื้องต้น ที่สำนักชลประทานที่ 15 เสนอมาแล้วเห็นว่ามีลู่ทางที่จะดำเนินการตามข้อเสนอดังกล่าวได้ แต่เนื่องจากยังขาดแผนที่รายละเอียดภูมิประเทศ และรูปตัดลำน้ำบริเวณหัวงาน เพื่อใช้ประกอบการพิจารณาโครงการ จึงเห็นควรศึกษารายละเอียดเค่าโครงเบื้องต้น เพื่อกำหนดขอบเขตงานสำรวจก่อน เมื่อมีผลการสำรวจรายละเอียดแล้ว จึงนำมาใช้ประกอบการพิจารณาโครงการต่อไป

          ต่อมาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้ทรงเสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตร บริเวณพื้นที่ลุ่มน้ำคลองสังข์และทรงเยี่ยมราษฎรในพื้นที่ อำเภอทุ่งใหญ่ จังหวัดนครศรีธรรมราช เมื่อวันที่ 18 กันยายน 2523 ได้มีพระราชดำริให้กรมชลประทานพิจารณาโครงการและก่อสร้างโครงการพัฒนาลุ่มน้ำคลองสังข์ ในเขตอำเภอทุ่งใหญ่ จังหวัดนครศรีธรรมราช โดยเร่งด่วน เพื่อจัดหาน้ำให้แก่พื้นที่เพาะปลูกในเขตอำเภอทุ่งใหญ่ ซึ่งมีพื้นที่เพาะปลูกประมาณ 70,000 ไร่ ให้สามารถทำการเพาะปลูกได้ตลอดปี รวมทั้งการเลี้ยงสัตว์ด้วย กรมชลประทานจึงได้พิจารณาวางโครงการและกำหนดแผนงานก่อสร้างโครงการฝายทดน้ำ และโครงการอ่างเก็บน้ำคลองสังข์ เพื่อสนองพระราชดำริในขั้นแรกนี้ จะพิจารณาวางโครงการและก่อสร้างโครงการเหมืองฝายคลองสังข์โดยเร่งด่วนก่อน

ที่ตั้งหัวงาน

          งานส่งน้ำและบำรุงรักษาที่ 2 (ฝายคลองสังข์) ตั้งอยู่หมู่ที่ 2 บ้านนาแค ตำบลท่ายาง อำเภอทุ่งใหญ่ จังหวัดนครศรีธรรมราช ในแผนที่มาตราส่วน 1: 50,000 ระวาง 2845 I  ที่พิกัด 47 PNK 540241 E 918234 N มีอาณาเขตในพื้นที่อำเภอทุ่งใหญ่ อยู่ประมาณเส้นรุ้งที่ 8-11 เส้นแวงที่ 99-22-11 ตะวันตก

วัตถุประสงค์ของโครงการ

           เพื่อช่วยเหลือพื้นที่เขตเพาะปลูก ตำบลท่ายาง, ตำบลทุ่งสังและตำบลบางรูป ครอบคลุมพื้นที่จำนวน 14 หมู่บ้าน เป็นพื้นที่โครงการ 17,000 ไร่ พื้นที่ส่งน้ำ 11,200 ไร่

สภาพการชลประทาน

             1.สภาพหัวงาน เป็นโครงการประเภทเหมืองฝาย ทดน้ำจากคลองสังข์ ส่งเข้าไป ช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูกทั้งฝั่งซ้ายและฝั่งขวา มีฝายหัวงานและอาคารประกอบคือ

             4.1.1 ฝายหัวงาน  เป็นฝายคอนกรีตเสริมเหล็ก 1 แห่ง สูง 2.50 เมตร สันฝายยาว 26 เมตร มีประตูระบายน้ำและระบายทรายกว้าง 3 เมตร สูง 2.50 เมตร จำนวน 3 ช่อง สามารถระบายน้ำออกได้ สูงสุด 120 ม.² /วินาที และ 2.20 ม.³ /วินาที ตามลำดับ

              4.1.2 ทรบ. ปากคลองส่งน้ำสายใหญ่ 2 แห่ง ทรบ.ปากคลองส่งน้ำสายใหญ่ฝั่งขวา ขนาด 1-ø 1.00 เมตร ยาว 20.00 เมตร ฝั่งซ้าย ขนาด 2-ø 1.00 เมตร ยาว 12.00 เมตร สามารถให้ปริมาณน้ำไหลผ่านได้ประมาณ 1.00 ม.^{3 /}  วินาที และ 2.20 ม.³ /วินาที

               4.1.3 ทำนบดินปิดกั้นลำน้ำเดิม 1 แห่ง ขนาดสันทำนบกว้าง 6.00 เมตร ยาว 70.00 เมตร ส่วนที่สูงที่สุดประมาณ 7 เมตร

           4.2 สภาพระบบส่งน้ำ โครงการคลองสังข์ได้ดำเนินการก่อสร้างฝายทดน้ำและระบบส่งน้ำแล้วเสร็จดังนี้

                4.2.1 คลองส่งน้ำสายใหญ่ฝั่งซ้าย ยาว 13.00 กม. (ได้ปรับปรุงเป็นคลองดาดคอนกรีตตลอดสายแล้ว สภาพปัจจุบันใช้การได้ดีและมีประสิทธิภาพในการส่งน้ำสูงได้ผลดี) มีอาคารชลประทานตามแนวคลองส่งน้ำ 47 แห่ง

                4.2.2 คลองส่งน้ำสายใหญ่ฝั่งขวา ยาว 9.70 กม. (เป็นคลองดาดคอนกรีต) มีอาคารชลประทานตามแนวคลองส่งน้ำ จำนวน 39 แห่ง สภาพปัจจุบันใช้การได้

                4.2.3 คลองส่งน้ำ 1 ขวา -สายใหญ่ฝั่งซ้าย ยาว 7.277 กม. (เป็นคลองดาดคอนกรีต)มีอาคารชลประทานตามแนวคลองส้ำน้ำ จำนวน 29 แห่ง สภาพปัจขุบันใช้การได้

                 4.2.4 คลองส่งน้ำ 1 ขวา-1 ขวา-สายใหญ่ฝั่งซ้าย ยาว 1.920 กม. (เป็นคลองดินประสิทธิภาพในการส่งน้ำต่ำ) มีอาคารตามแนวชลประทานตามแนวคลองส่งน้ำ จำนวน 9 แห่ง สภาพปัจจุบันใช้การได้

                  4.2.5 คลองส่งน้ำ 2 ขวา -สายใหญ่ฝั่งซ้าน ยาว 2.750 กม. (เป็นคลองดินประสิทธิภาพในการส่งน้ำต่ำ) มีอาคารชลประทานตามแนวคลองส่งน้ำ  จำนวน 14 แห่ง สภาพปัจจุบันใช้การได้

                  4.2.6 คลองส่งน้ำ 1 ซ้าย -สายใหญ่ฝั่งขวา ยาว 4.500 กม. (เป็นคลองดินประสิทธิภาพในการส่งน้ำต่ำ) มีอาคารชลประทานตามแนวคลองส่งน้ำ จำนวน 25 แห่ง สภาพปัจจุบันใช้การได้

ประโยชน์ของโครงการ

         เพื่อช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูกในเขตโครงการ ประมาณ 11,200 ไร่ ให้สามารถใช้เป็นพื้นที่ทำการเกษตรได้อย่างสมบูรณ์

สภาพปัจจุบัน

       เนื่องจากโครงการฝายคลองสังข์ เป็นระบบทดน้ำส่งเข้าพื้นที่เพาะปลูกของเกษตรกร ซึ่งในฤดูแล้งได้รับผลกระทบจากต้นทุนน้ำไม่เพียงพอ สำหรับโครงการฝายทดน้ำและระบบส่งน้ำ ทำให้ไม่สามารถส่งน้ำเข้าระบบแปลงพื้นที่เพาะปลูก โดยเฉพาะในฤดูแล้งบางปีน้ำในคลองสังข์ไม่มี ไหลขาดเป็นช่วงๆ ส่วนในฤดูฝน น้ำจะเอ่อล้นคลองสังข์ ไหลบ่าท่วมพื้นที่เพาะปลูกและตัวเมืองเขตเทศบาลตำบลท่ายาง ทำให้ราษฎรได้รับความเสียหายเป็นอันมาก ทุกปีก่อนที่น้ำจะระบายสู่แม่น้ำตาปีต่อไป และมีโรงสูบน้ำของการประปาส่วนภูมิภาคหน่วยจันดี เขตอำเภอทุ่งใหญ่ ซึ่งโรงสูบน้ำที่ตั้งห่างจากตัวฝายไปทางด้านเหนือน้ำประมาณ 700 เมตร โดยสูบน้ำผลิตประปาใช้ในการอุปโภคและบริโภคในเขตเทศบาลตำบลท่ายาง และหมู่บ้านข้างเคียงประมาณวันละ 1,300 ม.³ /วัน โดยเฉพาะในฤดูแล้งทางโครงการฝายคลองสังข์มีน้ำจำนวนจำกัดอยู่แล้ว ไม่สามารถส่งน้ำช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูกได้ และทั้งนี้ทางโครงการชลประทานได้ขอประกาศทางน้ำชลประทานตามมาตรา 5 ที่ กศ.0324/668 ลงวันที่ 14 มีนาคม 2557 ตามรายละเอียดที่แนบมาเพื่อประกาศเป็นมาตราต่อไป

หัวสูบน้ำเพื่อผลิตน้ำประปา

สภาพบริเวณหัวงานฝายคลองสังข์ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ	สภาพระบบคลองส่งน้ำ (คลองดิน)

สภาพระบบคลองส่งน้ำ (คลองดาดคอนกรีต)	สถานีสูบน้ำประปาส่วนภูมิภาคหน่วยจันดี

แผนที่คลองสังข์