โครงการพัฒนาพื้นที่เกษตรน้ำฝน ขุดสระเก็บกักน้ำตามแนวเกษตรทฤษฎีใหม่ ในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

จังหวัดกาฬสินธุ์

เรื่องเดิม

         พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานพระราชดำริให้พิจารณาก่อสร้างโครงการพื้นที่เกษตรน้ำฝนโดยขุดสระเก็บกักน้ำตามทฤษฎีใหม่ในบริเวณบ้านแดนสามัคคี ตำบลคุ้มเก่า อำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์ ในที่ดินของราษฎรน้อมเกล้าฯ ถวาย จำนวนทั้งสิ้น 13 ไร่ 3 งาน
         เมื่อวันที่ 30 พฤศจิกาน 2536 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรโครงการพัฒนาพื้นที่เกษตรน้ำฝน ตำบลคุ้มเก่า อำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์ ได้พระราชทานพระราชดำริให้ขยายผลการดำเนินงานของโครงการในลักษณะนี้ไปสู่พื้นที่ราษฎรบริเวณใกล้เคียง
        ในระหว่างวันที่ 14-15 พฤศจิกายน 2537 สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ และเยี่ยมเยียนราษฎร อำเภอปทุมรัตน์ จังหวัดร้อยเอ็ด และกิ่งอำเภอภูสิงห์ จังหวัดศรีสะเกษ ได้พระราชทานพระราชดำริช่วยเหลือราษฎรที่ประสบปัญหาขาดแคลนน้ำ โดยขุดสระเก็บกักน้ำประจำไร่นาของราษฎรตามรูปแบบของโครงการพัฒนาพื้นที่เกษตรน้ำฝนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (ทฤษฎีใหม่) เพื่อเป็นการขยายผลการดำเนินงานไปยังพื้นที่ประสบปัญหาขาดแคลนน้ำในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

ผลการดำเนินงาน ปี 2537

1. กรมชลประทานได้ดำเนินการขุดสระเก็บกักน้ำตามทฤษีใหม่ ขนาดกว้าง 42 เมตร ยาว 90 เมตร ลึก 5.30 เมตร เก็บกักน้ำได้ประมาณ 12,000 ลูกบาศก์เมตร

2. การขยายผลการขุดสระเก็บกักน้ำ ได้ดำเนินการขุดสระเก็บกักน้ำในพื้นที่ราษฎรบ้านแดนสามัคคี ตำบลคุ้มเก่า อำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์ ที่สนใจและสมัครใจเข้าร่วมโครงการ แสดงความจำนงจะขุดสระเก็บน้ำ โดยขุดสระเก็บกักน้ำ ขนาดประมาณ 1 ไร่ ลึก 4 เมตร เก็บกักน้ำได้แห่งละ 4,800 ลูกบาศก์เมตร โดยราษฎรยินดีออกสมทบค่าน้ำมันบางส่วนรายละ 5,000 บาท จำนวน 30 บ่อ และได้นำราษฎรทั้ง 35 รายไปศึกษา อบรม และดูงาน ที่ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานฯ 

ประโยชน์ของโครงการ

ทำให้ราษฎร จำนวน 3 หมู่บ้าน คือ หมู่บ้านแดนสามัคคี หมู่บ้านกุดตอแก่น หมู่บ้านหนองสำราญ ตำบลคุ้มเก่า อำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์ จำนวน 30 ครัวเรือน มีน้ำใช้สำหรับอุปโภค-บริโภค และทำการเกษตรได้ตลอดปี พื้นที่รับประโยชน์ประมาณ 495 ไร่

สระเก็บกักน้ำประจำไร่นาตามทฤษฎีใหม่ในพื้นที่โครงการฯ บ้านแดนสามัคคี ตำบลคุ้มเก่า

ได้ดำเนินการขุดสระเก็บกักน้ำ (ตามทฤษฎีใหม่) ให้แก่ เกษตรกรอำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์ รวมทั้งหมด 35 บ่อ

ผลการดำเนินงาน ปี 2538

1. โครงการสาธิตในพื้นที่บ้านแดนสามัคคี ปัจจุบันได้ใช้เป็นโครงการตัวอย่างให้ราษฎรจากจังหวัดต่างๆ ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือได้มาศึกษา และดูงานเพื่อจะได้นำไปปฏิบัติในพื้นที่ของตนเอง

2. การขยายผลการขุดสระเก็บกักน้ำตามทฤษฎีใหม่ ได้ดำเนินการขุดสระเก็บน้ำในพื้นที่ราษฎรบ้านแดนสามัคคี ตำบลคุ้มเก่า อำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์ โดยขุดสระเก็บน้ำประมาณ 1 ไร่ ลึก 4 เมตร สามารถเก็บกักน้ำได้ 4,800 ลูกบาศก์เมตร

    สระเก็บน้ำของนายวันศรี พิมพ์สวัสดิ์ ซึ่งมีคอกเป็ดแบบง่ายๆ        สระเก็บน้ำของนายจันทร์พูน ศรีประไหม ซึ่งได้ปลูกพืชแบบผสมผสาน

 บริเวณขอบสระปลูกพืชสวนครัว สามารถทำรายได้เพิ่มมากขึ้น          ไว้ริมขอบสระน้ำ เช่น ข้าวโพด กล้วย มะม่วง และพืชผักสวนครัว

ภาพสระเก้บน้ำที่ได้ดำเนินการขุดให้ราษฎรในอำเภอปทุมรัตน์ จังหวัดร้อยเอ็ด

ในระยะเริ่มต้น ซึ่งสามารถกักเก็บน้ำได้เป็นอย่างดี

โครงการพัฒนาพื้นที่เกษตรน้ำฝน (งานขุดสระเก็บกักน้ำ)

งานขุดสระเก็บน้ำ จำนวน 50 บ่อ ขนาดความกว้าง 40 เมตร ยาว 40 เมตร ลึก 4 เมตร ปริมาตรดิน 4,768 ล้านลูกบาศก์เมตร

ประโยชน์ของโครงการ

1. ราษฎร 10 หมู่บ้าน จำนวน 50 ครัวเรือน 276 คน มีน้ำใช้อุปโภค-บริโภค และทำการเกษตรได้ตลอดปี

2. ก่อให้เกิดประโยชน์โดยตรงแก่พื้นที่จำนวน 500 ไร่

บ่อที่ได้ขุดไปแล้ว 1 ใน 9 บ่อ

ผลการดำเนินงาน ปี 2539

ในพื้นที่อำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์ ได้ดำเนินการขุดสระเก็บกักน้ำ ขนาด 40 x 40 เมตร ลึก 4 เมตร ในพื้นที่ราษฎร จำนวน 3 ตำบล เป็นจำนวน 135 สระ

ผลการดำเนินงาน ปี 2540

ได้ดำเนินการขุดสระ จำนวน 16 บ่อ สามารถเก็บกักน้ำไว้ใช้ ส่วนที่เหลือ จำนวน 72 บ่อ ยังไม่สามารถขุดได้เพราะอยู่ในช่วงฤดูฝน ราษฎรปลูกข้าวในนาแล้ว หลังจากเก็บเกี่ยวข้าวแล้ว จะเริ่มขุดสระน้ำต่อจะแล้วเสร็จในเดือนกุมภาพันธ์ 2541

ประโยชน์ของโครงการ

1. ราษฎร 27 หมู่บ้าน 88 ครัวเรือน จำนวน 200 คน มีน้ำใช้สำหรับอุปโภค-บริโภค และเลี้ยงสัตว์ได้ตลอดปี

2. ก่อให้เกิดประโยชน์โดยตรงแก่พื้นที่เพาะปลูก จำนวน 500 ไร่

สภาพบ่อที่ขุดเสร็จแล้ว สามารถกักเก็บน้ำได้ และได้มีการปลูกกล้วยตามขอบสระบ้างแล้ว