โครงการแก้ไขปัญหาช้างป่าอุทยานแห่งชาติทับลาน

อำเภอเสิงสาง จังหวัดนครราชสีมา

เรื่องเดิม

เมื่อวันที่ 24 พฤศจิกายน  2544 สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พระราชทานพระราชดำริ ณ อ่างเก็บน้ำลำปลายมาศ อำเภอเสิงสาง จังหวัดนครราชสีมา ให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องร่วมดำเนินการอนุรักษ์ป่าไม้และช้างป่า โดยพิจารณาหาแนวทาง แก้ไขปัญหาเบื้องต้นและในระยะยาว ด้วยการปลูกพืชเพื่อเพิ่มอาหารช้างป่า

ผลการดำเนินงาน ปี 2545

1. งานสำรวจพื้นที่โครงการเพื่อจัดทำฐานข้อมูลโครงการ พบว่า มีสัตว์ป่าเลี้ยงลูกด้วยนม 25 ชนิด สัตว์เลื้อยคลาน 6 ชนิด นก 150 ชนิด และผีเสื้อ 96 ชนิด พันธุ์ไม้มีจำนวน 175 ชนิด อาทิ ต้นยางนา (ไม้เด่นในพื้นที่) ต้นกระบก (ไม้ที่เป็นอาหารสัตว์ป่า) ต้นปรง (ไม้พื้นล่างในป่าเต็งรัง) และมีแหล่งอาหารตามธรรมชาติของสัตว์ป่า ได้แก่ ดินโป่ง 50 แห่ง ทุ่งหญ้า 15 แห่ง แหล่งน้ำ 5 แห่ง

2. งานจัดทำโป่งเทียม จำนวน 40 แห่ง

3. งานจัดทำทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์ โดยปลูกพืชอาหารช้างในบริเวณพื้นที่ป่า เนื้อที่ จำนวน 400 ไร่ และเขตอุทยานแห่งชาติทับลาน จำนวน 200 ไร่

4. งานทำฝายต้นน้ำแบบผสมผสาน โดยจัดทำฝายต้นน้ำแบบผสมผสาน แบบ C จำนวน 45 และแบบ B จำนวน 4 แห่ง

5. งานเฝ้าระวัง ช้างป่าไม่ให้ออกไปทำลายพื้นที่ทำการเกษตรของราษฎร

6. การฝึกอบรมสร้างจิตสำนึก โดยการสร้างความเข้าใจ การให้ความรู้ และการสร้างจิตสำนึกให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์สัตว์ป่า

ประโยชน์ของโครงการ

1. ทำให้ช้างป่าในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดงใหญ่ และอุทยานแห่งชาติทับลาน มีแหล่งอาหารและแหล่งน้ำเพียงพอต่อความต้องการ

2. ทำให้ช้างป่าไม่ออกจากพื้นที่ป่าเข้าไปบุกรุกทำลายพืชสวนไร่นาของราษฎรให้ได้รับความเสียหาย อันอาจะเป็นเหตุให้ช้างป่าถูกทำร้าย

            หน่วยราชการ พระภิกษุ  นักเรียน และประชาชนทั่วไป                                             ค่ายฝึกอบรมเยาวชนให้มีจิตสำนึก

            ร่วมกันปลูกอาหารช้างในเขตอุทยานแห่งชาติทับลาน                                               ในการอนุรักษ์ป่าไม้ และสัตว์ป่า

        การจัดทำฝาย เพื่อตักตะกอน สร้างความชุ่มชื้นให้แก่ป่า                                               การจัดทำฝาย เพื่อตักตะกอน

                      และเป็นแหล่งน้ำให้แก่สัตว์ป่า                                                     สร้างความชุ่มชื้นให้แก่ป่าและเป็นแหล่งน้ำให้แก่สัตว์ป่า

ผลการดำเนินงาน ปี 2546

1. จัดทำฝายชะลอความชุ่มชื้น ทั้งแบบถาวร กึ่งถาวร และแบบผสมผสาน รวม 69 แห่ง เพื่อกักเก็บน้ำไว้ให้ความชุ่มชื้นกับพื้นที่และเป็นแหล่งน้ำสำหรับสัตว์ป่า

2. จัดทำโป่งเทียม รวม 60 แห่ง ตามสภาพพื้นที่เพื่อให้สัตว์ป่าหากิน

3. จัดทำทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์ โดยปลูกพืชที่เหมาะสมกับพื้นที่เพื่อเป็นอาหารช้างและสัตว์ป่าอื่นๆ

4. เฝ้าระวัง ช้างป่าไม่ให้ออกไปทำลายพืชผลของเกษตรกรโดยจ้างแรงงานจากราษฎรที่มีพื้นที่ทำกินติดกับแนวเขตป่าและได้รับความเดือดร้อนจากช้างป่าออกมากินพืชผล

5. ฝึกอบรมสร้างจิตสำนึกให้แก่เยาวชน ประชาชน เพื่อสร้างการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์สัตว์ป่า

ประโยชน์ของโครงการ

1. ทำให้ช้างป่าในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า มีแหล่งอาหารและแหล่งน้ำเพียงพอต่อความต้องการ

2. ทำให้ช้างป่าไม่ออกจากพื้นที่ป่าเข้าไปบุกรุกทำลายพืชสวนไร่นาของราษฎรให้ได้รับความเสียหาย อันอาจเป็นเหตุให้ช้างป่าถูกทำร้าย

ผลการดำเนินงาน ปี 2547

ฟื้นฟูอาหารช้างโดยการปลูกกล้วยน้ำว้า ไผ่ตง ข้าวโพด และสับปะรด ในพื้นที่ป่า 300 ไร่ ก่อสร้างฝายต้นน้ำแบบผสมผสานและแบบกึ่งถาวร 22 แห่ง จัดทำโป่งเทียม  20 แห่ง พร้อมทั้งฝึกอบรมเยาวชนเพื่อการอนุรักษ์ป่า 105 คน และ จัดชุดลาดตระเวนเฝ้าระวังช้าง 12 คน

ประโยชน์ของโครงการ

ทำให้ช้างป่าในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่ามีแหล่งอาหารและแหล่งน้ำเพียงพอต่อความต้องการไม่ออกจากพื้นที่ป่าเข้าไปบุกรุกทำลายพืชสวนไร่นาของราษฎรให้ได้รับความเสียหาย อันอาจเป็นเหตุให้ช้างป่าถูกทำลาย 

                     แปลงปลูกกล้วยเพื่อเป็นแหล่งอาหารช้างป่า                                                   ฝายกั้นน้ำแบบผสมผสาน