โครงการแก้มลิง คลองสนามชัย-มหาชัยอันเนื่องมาจากพระราชดำริ

ความเป็นมา

                   ตามที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระราชดำริเกี่ยวกับแก้มลิง ความตอนหนึ่งว่า  “ ...ลิงโดยทั่วไป ถ้าเราส่งกล้วยให้ ลิงก็จะรีบปอกเปลือก แล้วเอาเข้าปากเคี้ยวๆ แล้วเอาไปเก็บไว้ที่แก้ม ลิงจะกินกล้วยเข้าไปไว้ที่กระพุ้งแก้มได้เกือบทั้งหวี โดยเอาไปไว้ที่แก้มก่อน แล้วจะนำมาเคี้ยวและกลืนกินเข้าไปภายหลัง ด้วยพฤติกรรมการนำเอากล้วยหรืออาหารมาสะสมไว้ที่กระพุ้งแก้มก่อนการกลืนกินนี้ จึงเป็นพฤติกรรมตัวอย่างที่จะนำมาใช้ในการระบายน้ำท่วมออกจากพื้นที่น้ำท่วมขังบริเวณด้านตะวันออกและตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยา...”

การดำเนินงาน

           เมื่อปี ๒๕๓๘ กรมชลประทาน และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้ดำเนินการก่อสร้างประตูระบายน้ำชั่วคราว ปิดกั้นคลองต่างๆ จำนวน ๑๐ แห่ง แล้วเสร็จในปี ๒๕๓๙ เพื่อบริหารจัดการน้ำในคลองชายทะเลร่วมกับคลองมหาชัย ให้สอดคล้องกับระดับขึ้น-ลงของน้ำทะเล และต่อมาได้รื้อถอนประตูดังกล่าวเพื่อก่อสร้างประตูถาวรแล้วเสร็จแล้ว และปัจจุบันยังติดตั้งระบบอัตโนมัติที่ประตูเพื่อบริหารจัดการน้ำให้เกิดประโยชน์สูงสุด

ประโยชน์ของโครงการ                  

เป็นเครื่องมือหนึ่งในการบริหารจัดการน้ำในพื้นที่ฝั่งตะวันตก โดยสามารถบริหารน้ำได้กว่า 10 ล้านลูกบาศก์เมตร/วัน

โครงการแก้มลิงคลองสนามชัย-คลองมหาชัยครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมด ๗๖.๔๒ ตร.กม.ใช้คลองต่างๆเป็นแก้มลิงในการกักเก็บน้ำมีความจุประมาณ ๖ ล้าน ลบ.ม. มีสถานีสูบน้ำและประตูระบายน้ำ จำนวน ๒๕ แห่ง อยู่ในความรับผิดชอบของกรุงเทพมหานคร จำนวน ๑๒ แห่ง ได้แก่

          ๑. สถานีสูบน้ำคลองขุนราชพินิจใจ กำลังสูบ ๓๐ ลบ.ม./วินาที
          ๒. สถานีสูบน้ำคลองลูกวัว กำลังสูบ  ๖ ลบ.ม./วินาที
          ๓. สถานีสูบน้ำคลองเชิงตาแพ กำลังสูบ ๒ ลบ.ม./วินาที 
และประตูระบายน้ำจำนวน ๘ แห่ง ได้แก่  

1. ปตร.คลองหัวกระบือ 
2. ปตร.คลองรางยายคง  
3. ปตร.คลองรางยายเพียร      
4. ปตร.คลองแยกคลองเชิงตาแพ
5. ปตร.คลองรางโพธิ์ 
6. ปตร.คลองบุญสุข
7. ปตร.คลองรางสะแก
8. ปตร.คลองนา

และอยู่ในความรับผิดชอบของจังหวัดสมุทรสาครจำนวน ๑๐ แห่ง และกรมโยธาธิการและ    ผังเมือง จังหวัดสมุทรปราการจำนวน  ๓ แห่ง  ทั้งนี้ โครงการแก้มลิงดังกล่าวมีคณะกรรมการ ประกอบด้วยเจ้าหน้าที่สำนักการระบายน้ำ และประชาชนในพื้นที่ เป็นกรรมการซึ่งเป็นการบริหารรูปแบบใหม่ ของสำนักการระบายน้ำ ที่ให้ประชาชนในพื้นที่มีส่วนร่วมในการกำหนดแผนต่างๆ การประเมินสถานการณ์น้ำ ตลอดจนการแจ้งเตือนภัย ซึ่งประโยชน์ทั้งหมดจะเกิดแก่ประชาชนโดยรวม และสำนักการระบายน้ำจะขยายผลเพื่อให้ประชาชนมีส่วนร่วมกับโครงการต่างๆ ในอนาคต

ถอดบทเรียน