โครงการพัฒนาลุ่มน้ำลำตะเพิน (ระบบกระจายน้ำฝายทดน้ำบ้านลานกร่าง)

จังหวัดกาญจนบุรี

--------------------dc-----------------------

พระราชดำริ

                   1) เมื่อวันที่ 28 มกราคม 2533 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระราชทานพระราชดำริแก่เจ้าหน้าที่กรมชลประทาน และเจ้าหน้าที่สำนักงานเลขานุการ กปร. ณ อาคารชัยพัฒนา พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน สรุปความว่า ให้พิจารณาวางโครงการพัฒนาแหล่งน้ำสาขาต่างๆ ตามลุ่มน้ำห้วยตะเพินในเขตอำเภอบ่อพลอย จังหวัดกาญจนบุรี และเขตอำเภอด่านช้าง จังหวัดสุพรรณบุรี เพื่อจัดหาน้ำช่วยเหลือสำหรับทำการเพาะปลูกและอุปโภค-บริโภคตลอดทั้งปี ควรพิจารณาก่อสร้างอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ที่บริเวณตอนบนของห้วยตะเพิน ที่อำเภอบ่อพลอย จังหวัดกาญจนบุรีและอำเภอด่านช้าง จังหวัดสุพรรณบุรี ซึ่งมีทำเลที่เหมาะสมมาก พร้อมกับสร้างฝายทดน้ำทางด้านท้ายอ่างเก็บน้ำดังกล่าวในลำน้ำสายนี้เป็นระยะ ๆ เพื่อช่วยเหลือการเพาะปลูกของราษฎรตำบลต่างๆ ในช่วงเวลาที่ขาดแคลนน้ำ และเพื่อช่วยบรรเทาอุทกภัยที่มักจะเกิดขึ้นในช่วงฤดูน้ำหลาก ก่อให้เกิดความเสียหายแก่พืชผลทางการเกษตรตลอดจนทรัพย์สินของทางราชการและของราษฎรอยู่เป็นประจำ

2) เมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ 2547 ในการประชุมคณะกรรมการ กปร.  นายกรัฐมนตรีในฐานะประธาน กปร. ได้แจ้งให้คณะกรรมการ กปร. ทราบว่าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มีพระราชดำริให้พิจารณาก่อสร้างอ่างเก็บน้ำในเขตพื้นที่ติดต่อระหว่างจังหวัดกาญจนบุรี จังหวัดสุพรรณบุรี และพื้นที่อื่นที่เป็นโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ

ผลการดำเนินงาน

             กรมชลประทาน ได้ก่อสร้างฝายทดน้ำบ้านลานกร่างแล้วเสร็จเมื่อปี 2550 ราษฎรได้รวมกลุ่มผู้ใช้น้ำและสูบน้ำบริเวณหน้าฝายใช้เพื่อการเกษตร โดยส่วนใหญ่ทำไร่อ้อยและพืชไร่ แต่สามารถใช้ได้เฉพาะบริเวณใกล้เคียงลำห้วย เนื่องจากยังไม่มีระบบส่งน้ำและระบบกระจายน้ำ การก่อสร้างระบบกระจายน้ำฝายทดน้ำบ้านลานกร่างเป็นโครงการต่อเนื่อง ซึ่งได้ดำเนินการก่อสร้างไปแล้วบางส่วนในปีงบประมาณ 2551 เป็นคลองดาดคอนกรีตออกไปทั้งสองฝั่งของฝายทดน้ำข้างละ 5 กิโลเมตร และมีคลองซอยสายย่อยส่งน้ำเข้าไปยังแปลงที่ทำกินของเกษตรกร โดยสามารถส่งน้ำด้วยแรงโน้มถ่วงของโลก เนื่องจากระดับน้ำในฝายสูงกว่าระดับพื้นที่แปลงเพาะปลูกพืชของเกษตรกร ดังนั้น ในปีงบประมาณ 2552 จึงได้มีการก่อสร้างท่อระบายน้ำปากคลอง จำนวน 3 แห่ง และปลายคลอง จำนวน 3 คลอง ก่อสร้างท่อลอดถนน จำนวน 7 แห่ง อาคารน้ำตก จำนวน 3 แห่ง ก่อสร้างท่อลอด จำนวน 3 แห่ง รวมทั้งก่อสร้างอาคารท่อส่งน้ำเข้านา จำนวน 47 แห่ง ขณะนี้ดำเนินการก่อสร้างแล้วเสร็จประมาณ ร้อยละ 98

ประโยชน์ที่ได้รับ

          การดำเนินการก่อสร้างโครงการดังกล่าวจะก่อให้เกิดประโยชน์แก่ราษฎรในพื้นที่ จำนวน 4หมู่บ้าน 113 ครัวเรือน 2,400 คน ได้มีน้ำไว้ใช้เพื่อการเกษตรในพื้นที่ประมาณ 7,000 ไร่ ส่งผลให้ราษฎรมีขวัญและกำลังใจในการประกอบอาชีพมีรายได้เพิ่มขึ้น และเป็นตัวอย่างในการใช้ประโยชน์จากน้ำของโครงการพัฒนาลุ่มน้ำห้วยตะเพินให้เกิดประโยชน์สูงสุดจากระบบกระจายน้ำสู่พื้นที่การเกษตรอย่างทั่วถึง

ถอดบทเรียน