โครงการนำร่องการบริหารจัดการและพัฒนาพื้นที่การเกษตรเป็นพื้นที่รับน้ำนอง

เพื่อการบรรเทาอุทกภัยขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ของพื้นที่ลุ่มน้ำเจ้าพระยาตามแนวพระราชดำริแก้มลิงพื้นที่บางบาล(1)

 จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

-----------------------------------

1. ความเป็นมา

                   สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (สำนักงาน กปร.) ได้มอบหมายให้ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ดำเนินการศึกษาโครงการนำร่องการบริหารจัดการและพัฒนาพื้นที่การเกษตร ในพื้นที่   รับน้ำนอง เพื่อการบรรเทาอุทกภัยขนาดกลาง และขนาดใหญ่ของลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาตามแนวพระราชดำริ “แก้มลิงพื้นที่บางบาล (1)” จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยขออนุมัติเงินการดำเนินงานครั้งที่ 1 ปี 2550 เมื่อวันที่ 9 สิงหาคม 2550 เป็นเงิน 4,000,000 บาท และครั้งที่ 2 ปีงบประมาณ 2551 เมื่อวันที่ 20 พฤศจิกายน 2550 เป็นเงิน 9,110,000 บาท รวมทั้งสิ้น 13,110,000 บาท มีระยะเวลาดำเนินการ 1 ปี

2. วัตถุประสงค์ของโครงการ

             เพื่อศึกษาความเป็นไปได้ในการใช้พื้นที่แก้มลิงบางบาลเป็นพื้นที่ชะลอน้ำ และหารูปแบบที่เหมาะสมในการจัดการพื้นที่แก้มลิง ตลอดจนผลกระทบที่จะเกิดขึ้นกับประชาชนในพื้นที่ และแนวทางแก้ไขปัญหาดังกล่าว 

3. ผลที่ได้จากการศึกษา

    3.1 ด้านวิศวกรรม  ได้ทำการรวบรวมและจัดเก็บข้อมูลจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและได้จัดทำแบบจำลองเพื่อศึกษาพฤติกรรมของน้ำภายใต้สภาวการณ์ต่างๆ

    ซึ่งได้แนวทางในการออกแบบทางวิศวกรรม ดังนี้

         1. จัดทำคันกั้นน้ำล้อมพื้นที่เกษตรกรรม

         2. จัดทำประตูและสถานีสูบน้ำ

         3. จัดทำระบบป้องกันน้ำท่วมอาคาร ที่พักอาศัย โครงสร้างพื้นฐาน

         4. จัดทำระบบคลองส่งน้ำและกระจายน้ำ

         5. จัดทำระบบติดตามตรวจสอบสภาพคุณภาพน้ำในพื้นที่แก้มลิง

    3.2 ด้านเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม และความอยู่ดี-มีสุขของราษฎร ศึกษาความต้องการของราษฎรในพื้นที่ เนื่องจากการนำน้ำเข้าไปเก็บกักในพื้นที่นั้น    
   จะส่งผลกระทบต่อการดำเนินกิจกรรมต่างๆของเกษตรกรจึงได้พิจารณาหาแนวทางการการดำเนินชีวิตของเกษตรกรให้สอดคล้องกับการบริหารจัดการน้ำใน
   พื้นที่แก้มลิงทั้งในช่วงเวลาที่เก็บกักน้ำและในช่วงเวลาปกติ

        1. ปรับปรุงพื้นที่เกษตรกรรมบางส่วนให้เป็นไปตามแนวทางการพัฒนาอาชีพเกษตรทฤษฎีใหม่ และเศรษฐกิจพอเพียง

        2. ปรับเปลี่ยนรอบการเพาะปลูกในพื้นที่แก้มลิง โดยให้มีการทำนา 3 ครั้ง

             ครั้งที่ 1: ระหว่างเดือนธันวาคม-มีนาคม

             ครั้งที่ 2 :ระหว่างเดือนเมษายน - กรกฎาคม

             ครั้งที่ 3 : ระหว่างเดือนสิงหาคม - พฤศจิกายน

       3. ส่งเสริมการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ และส่งเสริมการทำไร่นาสวนผสมระหว่างเดือนธันวาคม-สิงหาคม

       4. ประชาสัมพันธ์โครงการเพื่อสร้างความเข้าใจแก่ประชาชน

  3.3 ด้านกฎหมายและองค์กร เมื่อมีการผันน้ำเข้าสู่พื้นที่สภาพของพื้นที่จะกลายเป็นแอ่งน้ำขนาดใหญ่ ทำให้เจ้าของพื้นที่ไม่สามารถจัดการพื้นที่ได้ ดังนั้นจึง
 ควรให้ผู้ที่มีกรรมสิทธิ์ในที่ดินให้ความยินยอมในการบริหารจัดการพื้นที่หลังจากมีการผันน้ำเข้าพื้นที่ โดยให้อยู่ในความรับผิดชอบกรมชลประทาน 

เปรียบเทียบพื้นที่แก้มลิงบางบาลบริเวณโรงสูบที่ 3 ก่อนและหลังรับน้ำเข้าพื้นที่

เปรียบเทียบพื้นที่แก้มลิงบางบาลบริเวณโรงสูบที่ 4 ก่อนและหลังรับน้ำเข้าพื้นที่

แผนที่แสดงบริเวณโครงการแก้มลิงบางบาล มาตราส่วน 1:50,000

ถอดบทเรียน