พระราชดำริ

เมื่อปี 2541 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้เสด็จฯ แปรพระราชฐานมาประทับที่วังไกลกังวล อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ได้มีพระราชดำริกับแม่ทัพภาคที่ 1 เมื่อวันที่ 27 พฤษภาคม 2541 ให้อนุรักษ์สภาพภูมิประเทศบริเวณเขาเจ้าลายใหญ่ (เขานางพันธุรัต) เนื่องจากมีความสำคัญทางด้านวรรณคดีพื้นบ้าน และให้ฟื้นฟูสภาพพื้นที่บริเวณที่มีการทรุดตัวของภูเขา โดยการปลูกต้นไม้ เพื่อป้องกันการพังทลายในอนาคต

เมื่อวันที่ 24 มีนาคม 2543 มีพระราชดำริเพิ่มเติมกับ พลเอก นิพนธ์ ภารัญนิตย์ ผู้ช่วยผู้บัญชาการทหารบกและคณะ สรุปได้ว่า ให้มีการฟื้นฟูโดยใช้วิธีธรรมชาติ ส่วนไหนที่ถล่มโดยธรรมชาติก็ให้ถล่มไป เพียงแต่กันขอบเขตอันตรายให้ชัดเจน

เมื่อวันที่ 6 เมษายน 2543 มีพระราชดำริเพิ่มเติมกับ พลโท ทวีป สุวรรณสิงห์ แม่ทัพภาคที่ 1 ณ วังไกลกังวล สรุปได้ว่า ให้มีการประชาสัมพันธ์โครงการ ให้ประชาชนทั่วไปได้รู้จัก จะได้ร่วมมือกันในการอนุรักษ์และฟื้นฟู

เมื่อวันที่ 30 เมษายน 2544 พระราชทานพระราชดำริแก่ คณะทำงานโครงการฯ สรุปได้ว่า ให้จัดที่ที่ปรับปรุงและพัฒนาแล้ว เป็นแหล่งท่องเที่ยวได้ แต่ให้ระวังหินที่จะร่วงลงมาเป็นอันตรายได้ ให้หาทางป้องกันให้ปลอดภัย

วัตถุประสงค์ของโครงการ

1. เพื่อสนองพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในการอนุรักษ์และฟื้นฟูสภาพพื้นที่บริเวณเขานางพันธุรัต (เขาเจ้าลายใหญ่) ไว้เป็นมรดกของชาติให้คนรุ่นหลังได้ศึกษาถึงตำนานที่เล่าขานสืบต่อกันมาเกี่ยวกับวรรณคดีไทยเรื่องสังข์ทอง
2. เพื่ออนุรักษ์พื้นที่ลุ่มน้ำชั้น 1A และ 1B รวมถึงสัตว์ป่าและพันธุ์พืชต่างๆ ที่เกื้อหนุนระบบนิเวศ ให้คงอยู่เป็นประโยชน์ต่อสาธารณชนทั่วไป
3. เพื่ออนุรักษ์ ฟื้นฟู และพัฒนาพื้นที่บริเวณเขานางพันธุรัตไว้เป็นแหล่งศึกษาธรรมชาติและแหล่งท่องเที่ยว
4. เพื่อส่งเสริมการมีส่วนร่วมของราษฎรในท้องถิ่นในการเข้าไปใช้ประโยชน์จากพื้นที่ป่าโดยเท่าเทียมกันในรูปแบบของวนอุทยาน และเป็นแหล่งสร้างงานสร้างรายได้ให้แก่ราษฎรในบริเวณพื้นที่โครงการฯ
5. เพื่อเป็นสถานที่ศึกษา ค้นคว้า วิจัยของสถาบันต่างๆ และเปิดโอกาสให้ผู้ที่สนใจเข้าศึกษาระบบนิเวศ

 ประโยชน์ของโครงการ

1. แก้ปัญหาการสูญเสียพื้นที่ป่าและความหลากหลายทางชีวภาพของสังคมพืชเขาหินปูน ไม่ให้พันธุ์ไม้หายากสูญพันธุ์ 
2. ช่วยฟื้นฟูสภาพธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมให้มีความมั่นคงสมดุล สามารถใช้เป็นแหล่งศึกษา ค้นคว้า วิจัย ในเรื่องการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติให้กับสถาบันต่างๆ และผู้ที่สนใจทั่วไป
3. เป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ในรูปแบบวนอุทยาน โดยคงความสมดุลของระบบนิเวศ 
4. เป็นการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนในการดูแลรักษาและเข้าไปใช้ประโยชน์จากพื้นที่ป่าโดยเท่าเทียมกัน ซึ่งจะช่วยป้องกันไม่ให้มีการล่าสัตว์ป่าเพื่อการค้าและนำมาเป็นอาหาร

ถอดบทเรียน