โครงการ อ่างเก็บน้ำห้วยหินขาวพร้อมระบบส่งน้ำ
สถานที่ตั้ง
ตำบล เขาดินพัฒนา อำเภอ เฉลิมพระเกียรติ จังหวัด สระบุรี
รายละเอียดโครงการ ถอดบทเรียน
โครงการอ่างเก็บน้ำห้วยหินขาว อันเนื่องมาจากพระราชดำริ
ตำบลเขาดินพัฒนา อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี
--------------------------------------------
1. ความเป็นมาของโครงการ
เมื่อวันที่ 16 สิงหาคม 2531 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระราชทานพระราชดำริกับอธิบดีกรมชลประทาน ผู้อำนวยการสำนักงาน กปร. ตลอดจนเจ้าหน้าที่กรมชลประทาน และเจ้าหน้าที่สำนักงาน กปร. ณ อาคารชัยพัฒนา สวนจิตรลดา เกี่ยวกับการพัฒนาแหล่งน้ำลุ่มน้ำห้วยยาง (ห้วยพุแค) และลุ่มน้ำข้างเคียงเพื่อจัดหาน้ำช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูกตอนล่างบริเวณใกล้กับเขาหินปูนในเขตตำบลห้วยบง และตำบลเขาดินพัฒนา อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี ซึ่งมักขาดแคลนน้ำทั้งในช่วงฤดูฝนและฤดูแล้ง พร้อมกับได้พระราชทานแผนที่ที่ทรงวางโครงการแก่เจ้าหน้าที่ เพื่อประกอบการพิจารณาวางโครงการเบื้องต้นสนองพระราชดำริ และหนึ่งในโครงการดังกล่าวคือ โครงการอ่างเก็บน้ำห้วยหินขาว ควรพิจารณาสร้างทำนบดินปิดกั้นห้วยหินขาวที่บริเวณเขาหินปูน โดยเก็บน้ำให้มากเท่าที่สามารถกระทำได้ สำหรับส่งไปช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูกทางตอนล่างในเขตตำบลห้วยบง และตำบลเขาดินพัฒนา ซึ่งขาดแคลนน้ำใช้ทำนา ดังนั้นผู้อำนวยการสำนักงานกิจกรรมพิเศษจึงได้ทำบันทึกลงวันที่ 17 พฤศจิกายน 2531 ถึงกองสำรวจภูมิประเทศ ให้ดำเนินการสำรวจทำแผนที่รายละเอียดภูมิประเทศบริเวณลุ่มน้ำห้วยยาง และลุ่มน้ำข้างเคียง รวมทั้งบริเวณอ่างเก็บน้ำห้วยหินขาวด้วย เพื่อใช้ประกอบการพิจารณาวางโครงการและออกแบบ โดยได้ทำการสำรวจแล้วเสร็จในปี 2533
2. ลักษณะโครงการ
งานก่อสร้างทำนบดินพร้อมงานประกอบ ตั้งอยู่หมู่ที่ 6 บ้านเขาหินปูน ตำบลเขาดินพัฒนา อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี ลักษณะเป็นเขื่อนดิน ขนาดสันเขื่อนกว้าง 4.50 เมตร ยาว 1,509 เมตร สูง 5 เมตร งานขุดลอกบริเวณพื้นที่อ่างเก็บน้ำ 118 ไร่ งานก่อสร้างท่อ AC ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 200 มิลลิเมตร เป็นท่อเหล็กเหนียวหุ้มด้วยคอนกรีตเสริมเหล็ก อาคารระบายน้ำล้นคอนกรีตเสริมเหล็ก ท่อรับน้ำ อาคารรับน้ำ ระบบท่อส่งน้ำ AC พร้อมอาคารประกอบขุดสระน้ำในไร่นา ปลูกหญ้าแฝกรอบบริเวณอ่างเก็บน้ำ
รายละเอียดของโครงการ
- พื้นที่รับน้ำฝน 4 ตร.กม.
- ปริมาณฝนเฉลี่ยทั้งปี 1,445 มม.
- จำนวนวันที่ฝนตกเฉลี่ยทั้งปี 84 วัน
- ปริมาณน้ำไหลลงอ่างเก็บน้ำเฉลี่ย 1,242,500 ลบ.ม./ปี
- มีการขุดลอกบริเวณพื้นที่อ่างเก็บน้ำจำนวน 179 ไร่ เพื่อเพิ่มความจุของอ่างฯ โดยมีระดับขุดลอก +33.00 ม. (รทก.) แล้วปูดินเหนียว (Clay Blanket) เพื่อป้องกันการรั่วซึมหนา 0.50 เมตร คิดเป็นปริมาตรดินขุดลอกประมาณ 835,400 ลูกบาศก์เมตร
- ระดับท้องอ่างเก็บน้ำ + 33.500 ม. (รทก.)
- ระดับน้ำต่ำสุดในอ่างเก็บน้ำ (Dead Storage) + 34.500 ม. (รทก.)
- ระดับน้ำเก็บกักในอ่างเก็บน้ำ + 37.500 ม. (รทก.)
- ระดับน้ำสูงสุดในอ่างเก็บน้ำ + 38.500 ม. (รทก.)
- ระดับสันเขื่อน + 39.500 ม. (รทก.)
- ความจุของอ่างเก็บน้ำที่ระดับน้ำต่ำสุด 97,000 ลบ.ม.
- ความจุของอ่างเก็บน้ำที่ระดับน้ำเก็บกัก 880,306 ลบ.ม.
- ความจุของอ่างเก็บน้ำที่ระดับน้ำสูงสุด 1,100,000 ลบ.ม.
- ประมาณน้ำใช้การได้ 783,360 ลบ.ม.
- พื้นที่บริเวณขอบเขตอ่างฯทั้งหมด 495 ไร่
ระบบการส่งน้ำ
อ่างเก็บน้ำห้วยหินขาว มีขนาดความจุสูงสุด 1,100,000 ลูกบาศก์เมตร พื้นที่ส่งน้ำของโครงการฯส่วนใหญ่เป็นพื้นที่โครงการขยายผลทฤษฎีใหม่พระราชทาน ซึ่งได้ขยายผลเข้าสู่พื้นที่ของเกษตรกรด้านท้ายอ่างฯ และมีเป้าหมายช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูกโดยการขุดสระเก็บน้ำประจำไร่นา พร้อมทั้งวางระบบท่อส่งน้ำให้ในเขตตำบลเขาดินพัฒนา และตำบลห้วยบงบางส่วน โดยฝั่งซ้ายวางระบบส่งน้ำด้วยท่อซีเมนต์ใยหิน ท่อ PVC (ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง ตั้งแต่ 55–200 มิลลิเมตร) และฝั่งขวาท่อเหล็กเหนียว (Steel Pipe) ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 600, 300 และ 150 มิลลิเมตร ส่งน้ำด้วยวิธีการส่งน้ำเข้าสระเก็บน้ำ โดยการต่อท่อจากท่อส่งน้ำหลักลงสู่สระเก็บน้ำโดย
ตรงโดยมีหัวจ่ายน้ำเป็นอุปกรณ์ควบคุมการปิด – เปิดน้ำที่ปลายท่อก่อนลงสระเก็บน้ำในแต่ละแปลง
ระบบท่อส่งน้ำฝั่งขวา จำนวน 3 สายได้แก่ ท่อส่งน้ำสายใหญ่ฝั่งขวา (RMP) ท่อส่งน้ำ 1 ขวา (1R – RMP) และท่อส่งน้ำ 2 ขวา (2R – RMP) รวมความยาว 5.762 กิโลเมตร แบ่งเป็น
- ท่อส่งน้ำสายใหญ่ฝั่งขวา ใช่ท่อ AC และ PVC ขนาด Ø 200 – 55 มม.
รวมความยาว = 4.0708 กม.
- ท่อส่งน้ำสายซอย 1 ขวา ใช้ท่อ PVC ขนาด Ø 100 – 55 มม.
รวมความยาว = 0.940 กม.
- ท่อส่งน้ำสายซอย 2 ขวา ใช้ท่อ PVC ขนาด Ø 55 มม.
รวมความยาว = 0.114 กม.
ระบบท่อส่งน้ำฝั่งซ้าย จำนวน 2 สาย ได้แก่ ท่อส่งน้ำสายใหญ่ฝั่งซ้าย (LMP) และท่อส่งน้ำ 1 ซ้าย(1R – LMP) ลักษณะเป็นท่อเหล็กเหนียว (Steel Pipe) ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 600, 300และ 150 มิลลิเมตร ตามลำดับ
- ท่อส่งน้ำสาย LMP ความยาว 2,830 เมตร ตั้งแต่กิโลเมตร 0+000 ถึงกิโลเมตร2+830 พร้อมท่อส่งน้ำสายซอย 10 สาย และท่อลงสระน้ำจำนวน 15 สระ
- ท่อส่งน้ำสาย 1R – LMP ความยาว 851 เมตร ตั้งแต่กิโลเมตร 0+000 ถึงกิโลเมตร 1+645 ความยาว 1,645 เมตร
- ท่อส่งน้ำสายซอย จำนวน 21 สาย ท่อลงสระจำนวน 45 สระ เป็นท่อลงสระ ฝั่งขวาที่เป็นท่อ PVC 10 สระ
![]() |
แผนผังแสดงการส่งน้ำจากอ่างเก็บน้ำห้วยหินขาวไปยังสระเก็บน้ำประจำไร่น่าของเกษตรกร
โครงการขยายผลทฤษฎีใหม่วัดมงคลชัยพัฒนา่ อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี
- ประเภทโครงการ : โครงการพัฒนาด้านแหล่งน้ำ