โครงการอ่างเก็บน้ำคลองเกลืออันเนื่องมาจากพระราชดำริ
หมู่ที่  8  บ้านภักดีแผ่นดิน ตำบลหนองหมากฝ้าย อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว

1.  ความเป็นมา

          เมื่อปี  2520-2521  บริเวณพื้นที่ราบเชิงเขาบรรทัด ในเขตอำเภอนาดี อำเภอกบินทร์บุรี จังหวัดปราจีนบุรี และอำเภอเมือง อำเภอวัฒนานคร อำเภอตาพระยา จังหวัดสระแก้ว ซึ่งเป็นเขตรอยต่อ  4  จังหวัดคือ จังหวัดปราจีนบุรี จังหวัดสระแก้ว จังหวัดนครราชสีมา และจังหวัดบุรีรัมย์ เป็นพื้นที่ที่มีปัญหาต่อความมั่นคงของประเทศเป็นอย่างมาก กล่าวคือ

          1.  พื้นที่ที่เคยเป็นป่าสงวนแห่งชาติที่อุดมสมบูรณ์ ได้ถูกราษฎรบุกรุก แผ้วถาง เพื่อปลูกพืชไร่เป็นจำนวนมาก จนทำให้พื้นที่บริเวณนี้ กลายเป็นป่าเสื่อมโทรมจนสิ้นสภาพป่า ดินขาดความอุดมสมบูรณ์ และขาดแคลนน้ำ เพื่อการเกษตร และการเพาะปลูก

          2.  ผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ ได้ใช้พื้นที่บริเวณนี้เป็นที่ตั้งฐานปฏิบัติการที่จะแยกประเทศไทยเป็นสาธารณรัฐอินโดจีน โดยอาศัยแนวสันเขาบรรทัด อันเป็นเทือกเขาเชื่อมติดต่อกับสาธารณรัฐกัมพูชาประชาธิปไตย ในห้วงระยะเวลาดังกล่าว ประชาชนและพื้นที่บริเวณนี้ได้ตกอยู่ภายในอิทธิพลของผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์เป็นส่วนมาก เจ้าหน้าที่ของรัฐบาลเข้าไปปฏิบัติงาน เพื่อให้ความช่วยเหลือ และคุ้มครองราษฎรด้วยความยากลำบาก

          หน่วยเฉพาะกิจกองพลที่  2  กองทัพภาคที่  1  ได้เข้ามาปฏิบัติในสนามบริเวณพื้นที่ดังกล่าว ได้พบว่าการที่จะปราบปรามผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ให้ราบคาบ กระทำได้ยาก เนื่องจากประชาชนในพื้นที่ไม่ให้ความร่วมมือ เนื่องจากประชาชนเหล่านั้น หวาดกลัวภัยอันตรายต่าง ๆ ที่ผู้ก่อการร้ายจะหยิบยื่นให้

          พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ได้ทรงทราบถึงปัญหาความเดือดร้อนของประชาชนที่อาศัยอยู่ในบริเวณนี้ จึงได้มีพระราชดำริให้มีการพัฒนาพื้นที่ราบเชิงเขาขึ้น โดยได้ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าให้ มจ.จักรพันธุ์เพ็ญศิริ จักรพันธ์ องคมนตรี ประสานงานกับกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เพื่อวางโครงการพัฒนาพื้นที่ราบเชิงเขา จังหวัดปราจีนบุรี ตามพระราชดำริขึ้น โดยร่วมมือกับกองทัพภาคที่  1  จังหวัดปราจีนบุรี กระทรวง ทบวง กรมต่าง ๆ เข้าดำเนินการตามโครงการ โดยเริ่มตั้งแต่เดือนมกราคม  2521  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้ทรงเสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมเยือนหมู่บ้านโครงการพระราชดำริ และได้ทรงพระราชทานพระราชดำริ ให้คณะทำงานในโอกาสต่าง ๆ ตลอดทั้ง ได้พระราชทานอุปกรณ์ และพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ให้กับโครงการ

2.  ที่ตั้งและลักษณะภูมิประเทศ

          อ่างเก็บน้ำคลองเกลือ ตั้งอยู่หมู่ที่  8  บ้านภักดีแผ่นดิน ตำบลหนองหมากฝ้าย อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว

3.  วัตถุประสงค์

          3.1  เก็บกักน้ำเพื่อการอุปโภค-บริโภค
          3.2  ช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูก และเพาะพันธุ์สัตว์น้ำ

4.  ลักษณะโครงการ

          4.1  ทำนบดิน
                 ทำเลที่สร้างทำนบดิน  แผนที่ระวาง  5436 I   พิกัด  48 PTA 149444
                 พื้นที่รับน้ำฝน                                                         16.00     ตร.กม.
                 ปริมาณฝนตกเฉลี่ยทั้งปี                                           1,460.00     มม.
                 ปริมาณน้ำทั้งปีที่ไหลลงอ่างเก็บน้ำ                                     7.00             ล้าน ลบ.ม.
                 ทำนบดิน สูง                                                        14.40      ม.
                 ทำนบดินกว้าง                                                         6.00     ม.
                 ทำนบดิน ยาว                                                      940.00     ม. (6.00)
                 ระดับสันทำนบ                                                     +105.50             ม. (รสม.)
                 ระดับน้ำสูงสุด                                                      +104.70     ม. (รสม.)
                 ระดับน้ำเก็บกัก                                                    +104.00             ม. (รสม.)
                 ความจุอ่างเก็บน้ำ                                                       5.50              ล้าน ลบ.ม.
                 ความจุอ่างเก็บน้ำที่ระดับต่ำสุด (+98.000 ม. (รสม.))                0.80              ล้าน ลบ.ม.
                 ความจุอ่างเก็บน้ำสำรองใช้งาน                                        4.70              ล้าน ลบ.ม.
                 พื้นที่ผิวน้ำที่ระดับน้ำสูงสุด (ประมาณ  875  ไร่)                     1.40              ตร.กม.

          4.2  ระบบส่งน้ำและอาคารประกอบ
                 - ทางระบายน้ำล้นขนาด  [/]  9.50 X 3.00    Qmax = 17  ลบ.ม./วินาที 
                 - ท่อระบายน้ำปากคลองส่งน้ำฝั่งซ้าย  1-0 0.50 ม.  Qmax = 0.50 ลบ.ม./วินาที 
                 - ท่อระบายน้ำปากคลองส่งน้ำฝั่งขวา  1-0 0.30 ม.  Qmax = 0.30 ลบ.ม./วินาที
                 - ท่อส่งน้ำ PVC (ประปาหมู่บ้าน) จำนวน 6 สาย รวมความยาว 2.920 กม.
                    ราษฎร 180 ครัวเรือน  
                 - คลองส่งน้ำสายใหญ่ฝั่งซ้าย  ยาว 2.110 กม.
                 - คลองส่งน้ำสายใหญ่ฝั่งขวา  ยาว 1.276 กม.
                 - คลองซอย 1 ซ้าย สายใหญ่ฝั่งซ้าย 1 สาย  ยาว 5.150 กม.
                 - คลองส่งน้ำ (คลองแยก) - สายใหญ่ 1 สาย  ยาว 1.450 กม.
                 - พื้นที่ชลประทาน 3,000 ไร่ ฝั่งขวา 350 ไร่  ฝั่งซ้าย 2,650 ไร่

          4.3  ค่าลงทุน
                งานทำนบดินพร้อมระบบส่งน้ำ                                     33.3806     ล้านบาท

5.  ผลประโยชน์ที่ได้รับ

5.1  ส่งน้ำช่วยเหลือพื้นที่เพาะปลูกในเขตพื้นที่โครงการฯ  3,000  ไร่
          5.2  ช่วยให้มีน้ำสำหรับอุปโภค-บริโภคแก่ราษฎรในเขตโครงการฯ อย่างสม่ำเสมอ
          5.3  เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ปลาน้ำจืด
          5.4  เป็นสถานที่ท่องเที่ยว

ถอดบทเรียน