รายละเอียดองค์ความรู้
องค์ความรู้
เรื่อง “ศูนย์ศึกษาการพัฒนาคุ้งกระเบน”
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ทรงศึกษาวิเคราะห์ปัญหาดินของ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาคุ้งกระเบน อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี สรุปว่า ดินเค็ม เพราะน้ำทะเลขึ้นถึง
มีพระราชดำรัส พระราชทานแก่คณะกรรมการ กปร. และคณะเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานของศูนย์ศึกษาการพัฒนาฯ เมื่อวันที่ ๒๖ สิงหาคม ๒๕๓๑ ณ ศาลาดุสิดาลัย เกี่ยวกับศูนย์ศึกษาการพัฒนาคุ้งกระเบน บางตอน ความว่า
“...ศูนย์ศึกษาคุ้งกระเบนจะเป็นการศึกษาเกี่ยวข้องกับชายทะเล ต้นไม้ต่างๆ ชายทะเลและปลา...”
มีพระราชดำริกับ ผู้ว่าราชการจังหวัดจันทบุรี เมื่อวันที่ ๒๘ ธันวาคม ๒๕๒๔ สรุปความว่า ให้พิจารณาพื้นที่ที่เหมาะสมจัดทำโครงการพัฒนาด้านอาชีพการประมงและการเกษตรในเขตพื้นที่ชายฝั่งตะวันออกของจังหวัดจันทบุรี
มีพระราชดำริกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเกี่ยวกับโครงการพัฒนาที่จะเกิดขึ้นในเขตจังหวัดจันทบุรีณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน เมื่อวันที่ ๓๐ ธันวาคม ๒๕๒๔ สรุปความว่า ให้พิจารณาจัดหาพื้นที่ป่าสงวนเสื่อมโทรม หรือพื้นที่สาธารณประโยชน์ เพื่อจัดตั้งศูนย์ศึกษาการพัฒนาเช่นเดียวกับศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อน ให้เป็นศูนย์ศึกษาเกี่ยวกับการพัฒนาในเขตพื้นที่ชายทะเล
ศูนย์ศึกษาการพัฒนาคุ้งกระเบน มีกรมประมงเป็นหน่วยงานหลักในการประสานงานดำเนินการ ศึกษาทดลองและปรับปรุงสภาพแวดล้อมชายฝั่ง ฟื้นฟูอนุรักษ์ป่าชายเลน ซึ่งเป็นแหล่งอาหารและแหล่งเติบโตของสัตว์น้ำมีพื้นที่โครงการประมาณ ๔๖,๐๐๐ ไร่ แบ่งเป็นพื้นที่ศูนย์กลางอ่าวคุ้งกระเบนประมาณ ๔,๐๐๐ ไร่ ให้ความรู้แก่ประชาชนในการใช้ประโยชน์และอนุรักษ์ป่าชายเลนให้มีระบบนิเวศสมบูรณ์ ส่งเสริมการเลี้ยงกุ้งอย่างถูกวิธี การทำการเกษตรแบบผสมผสาน ส่งเสริมให้นำเลนจากนากุ้งมาทำปุ๋ยเพิ่มผลผลิตและรายได้ ส่งเสริมการปลูกข้าวครบวงจร และพืชสมุนไพร เป็นต้น มีพื้นที่หมู่บ้านรอบศูนย์ ๑๖ หมู่บ้าน
ปัจจุบันศูนย์ศึกษาการพัฒนาอ่าวคุ้งกระเบน เป็นแหล่งเรียนรู้การพัฒนาพื้นที่ชายฝั่งทะเล ฟื้นฟูและอนุรักษ์ป่าชายเลน ระบบชลประทานน้ำเค็ม การบำบัดน้ำเสียจากการเลี้ยงกุ้ง การพัฒนาพื้นที่จากยอดเขาสู่ท้องทะเล เพื่อรักษาสมดุลของระบบนิเวศ พร้อมทั้งส่งเสริมอาชีพเกษตรกรรมในพื้นที่รอยต่อระหว่างเชิงเขากับป่าชายเลน
ป่าชายเลนบริเวณอ่าวคุ้งกระเบน
จากผลการศึกษาทดลอง นำองค์ความรู้มาจัดทำหลักสูตรขยายผล ดังนี้
- การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติท้องทะเล
- การอนุรักษ์ป่าชายเลน
- การอนุรักษ์ป่าไม้และสัตว์ป่า
- การเลี้ยงกุ้งทะเลในระบบปิด
- การเพาะและอนุบาลปลาการ์ตูน
- การผลิตปุ๋ยหมักจากดินเลนนากุ้ง
- การปรับปรุงบำรุงดิน ป้องกันโรคพืชและแมลงโดยชีววิธี
- การเพาะเห็ดเศรษฐกิจ
- การผลิตผักปลอดสารพิษในพื้นที่ดินทราย
- การผลิตไม้ดอกในพื้นที่ดินทราย
- การผลิตไม้ผลเศรษฐกิจปลอดภัยจากสารพิษ
- การเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันเพื่อทดแทนโปรตีนจากอาหารสัตว์
- การแปรรูปสัตว์น้ำเพื่อเพิ่มรายได้
- การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร
- การแปรรูปสมุนไพร
- การเลี้ยงและแปรรูปผลิตภัณฑ์จากผึ้งและชันโรง
![]() |
การเลี้ยงกุ้ง การทำปุ๋ยหมักจากดินเลนนากุ้ง
![]() |
![]() |
พิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำ
![]() |
![]() |
ข้าวครบวงจร
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
ร้านจำหน่ายผลิตภัณฑ์ของกลุ่มแม่บ้าน
กลุ่มนโยบายพิเศษ
มกราคม ๒๕๖๒