รายละเอียดองค์ความรู้
ธนาคารอาหาร
ความเป็นมา
ในอดีตป่าเป็นแหล่งผลิตปัจจัยความจำเป็นพื้นฐานแก่ชีวิตมนุษย์ ไม่ว่าจะเป็นเครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัย อาหารและยารักษาโรค เมื่อมีความต้องการในปัจจัยสี่ มนุษย์ก็จะเดินเข้าป่าเพื่อให้ได้มาซึ่งความต้องการเหล่านั้น ปัจจุบันเมื่อประชากรเพิ่มขึ้น ความต้องการในปัจจัยสี่จึงมีมากขึ้น จนเกินกำลังผลิตของป่า ทำให้ความอุดมสมบูรณ์ของป่าที่เคยมีกลับลดน้อยลง แต่ชุมชนที่อาศัยอยู่ในเขตป่ายังมีความจำเป็นและต้องการใช้ผลผลิตจากป่าเพิ่มขึ้นตลอดเวลา
แนวพระราชดำริของ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เรื่องคนอยู่คู่กับป่า โดยดำเนินการสร้างธนาคารอาหารจากป่า เพื่อพัฒนาพื้นที่ป่าไม้ให้เกิดความอุดมสมบูรณ์และเอื้อประโยชน์แก่ชุมชนที่เกี่ยวข้องในหลักการที่ให้ คนอยู่คู่กับป่า หรือป่าพึ่งคน คน พึ่งป่าอย่างยั่งยืน เมื่อป่ามีความอุดมสมบูรณ์สามารถผลิตปัจจัยความจำเป็นพื้นฐานแก่ชุมชนและชุมชนได้รับผลประโยชน์จากพื้นที่ป่าเหล่านั้นแล้ว ชุมชนจะเห็นความสำคัญของป่าไม้ และช่วยกันบำรุงรักษาป่าให้เกิดความอุดมสมบูรณ์เอื้ออำนวยประโยชน์ได้อย่างยั่งยืนต่อไป
วัตถุประสงค์
เพื่อเป็นการอนุรักษ์และพัฒนาพื้นที่ป่าไม้ แหล่งต้นน้ำลำธารและทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืนโดยชุมชนมีส่วนร่วม
เพื่อเป็นแหล่งรวบรวมและพัฒนาพืชสมุนไพร สำหรับใช้ในชุมชนและประโยชน์ในเชิงเภสัชกรรม
เพื่อเป็นการพัฒนาระบบนิเวศน์ป่าไม้ให้เกิดความหลากหลายทางทรัพยากรธรรมชาติ
เพื่อเป็นแหล่งอาหารธรรมชาติของชุมชน เช่น พืชผัก สัตว์ป่า สัตว์น้ำและผลไม้
การดำเนินการ
เป็นการดำเนินการร่วมกันระหว่างชุมชนในพื้นที่กับเจ้าหน้าที่ป่าไม้ของรัฐ โดยชุมชนจะเป็นผู้ดำเนินการด้านแรงงาน การดูแลรักษา การเก็บเกี่ยวผลผลิต ตลอดจนการพัฒนาพื้นที่ตามความเหมาะสมและความต้องการของชุมชนเอง ส่วนเจ้าหน้าที่ของรัฐจะเป็นผู้ให้คำปรึกษาในเชิงวิชาการ และความเหมาะสมของการจัดการ เมื่อพื้นที่มีการพัฒนาจนมีความอุดมสมบูรณ์ในระดับที่เหมาะสมแล้ว จึงให้กับชุมชนบริหาร และจัดการกันเองในรูปแบบของกลุ่ม หรือคณะกรรมการหมู่บ้าน หรือคณะกรรมการระดับตำบล
พื้นที่ดำเนินการ
สามารถดำเนินการได้ทั้งพื้นที่ที่เป็นป่าสงวนแห่งชาติ ป่าชุมชน ป่าอนุรักษ์และป่าต้นน้ำลำธาร ตลอดจนพื้นที่สวนป่าของรัฐที่มีอายุมาและต้นไม้มีขนาดโตพอสมควรแล้ว โดยป่าดังกล่าวจะอยู่ใกล้แหล่งชุมชน และมีศักยภาพที่ชุมชนจะร่วมจัดการดูแลและเก็บหาผลผลิตได้
