รายละเอียดองค์ความรู้
องค์ความรู้จาก"โครงการลุ่มน้ำน่าน"
โครงการพัฒนาเพื่อความมั่นคงลุ่มน้ำน่านอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดน่าน เป็นโครงการที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มีพระราชดำริกับแม่ทัพภาค ๓ เมื่อวันที่ ๒๔ มกราคม ๒๕๓๒ ที่มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ให้พิจารณาช่วยเหลือชาวเขาและผู้ร่วมพัฒนาชาติไทยในพื้นที่จังหวัดน่าน โดยเฉพาะบริเวณบ้านป่ากลาง อำเภอปัว บ้านน้ำรีพัฒนา บ้านสบมาง อำเภอบ่อเกลือ และหมู่บ้านต่างๆ บริเวณแนวชายแดน
 |
 |
สภาพทั่วไปเมื่อเริ่มโครงการ
กองทัพภาคที่ ๓ ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องร่วมกันดำเนินงานพัฒนา ในลักษณะโครงการพัฒนาเพื่อความมั่นคง เนื่องจากพื้นที่ลุ่มน้ำน่านเป็นพื้นที่ยุทธศาสตร์ชายแดน ราษฎรขาดบริการพื้นฐาน คุณภาพชีวิตอยู่ในระดับต่ำทั้งทางเศรษฐกิจและสังคม เป็นเงื่อนไขให้ฝ่ายตรงข้ามนำไปโฆษณาชวนเชื่อโจมตีอยู่เสมอ
 |
 |
 |
 |
การพัฒนาแหล่งน้ำ
ในระยะแรก ดำเนินการพัฒนาแหล่งน้ำ โดยก่อสร้างฝายที่บ้านน้ำรีพัฒนา สร้างระบบประปาภูเขาบ้านสบมาง อำเภอบ่อเกลือ, พัฒนาเส้นทางสายบ้านน้ำยาว - บ้านห้วยโก๋น, พัฒนาด้านเศรษฐกิจและสังคม ในลักษณะชนบทแบบผสมผสานควบคู่กับการปฏิบัติการทางทหารเพื่อเสริมสร้างความมั่นคงในพื้นที่ชายแดน ด้วยวิธีการกระตุ้นให้ประชาชนเกิดพลังรวมตัวเข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนา จัดระบบการปกครองป้องกันตนเอง ป้องกันหมู่บ้าน จนถึงการป้องกันประเทศ, จัดตั้งสหกรณ์การเกษตรที่บ้านน้ำรีพัฒนา ส่งเสริมอาชีพโดยการปลูกพืช ๔๘๕ ราย พื้นที่ ๒,๐๐๓ ไร่ เลี้ยงปศุสัตว์ ๒๕๑ ราย จำนวน ๑,๖๙๓ ตัว จัดหาวัสดุการเกษตรและเครื่องอุปโภคบริโภคช่วยเหลือสมาชิกสหกรณ์
ต่อมามีการขยายพื้นที่ดำเนินการในพื้นที่อำเภอแม่จริม โดยมีการจัดระเบียบชุมชน ส่งเสริมอาชีพการเกษตรแบบผสมผสานในพื้นที่ป่าธรรมชาติ พัฒนาแหล่งน้ำ เส้นทางคมนาคม ส่งเสริมธนาคารอาหารชุมชน ผลิตปุ๋ยอินทรีย์จัดที่ดินทำกินและที่อยู่อาศัย ฟื้นฟูป่าต้นน้ำ ปลูกหญ้าแฝก ส่งเสริมการปลูกเห็ดฟาง เห็ดนางฟ้า เห็ดโคน การทำถ่านอัดแท่งจากซังข้าวโพด เป็นต้น
 |
 |
สหกรณ์การเกษตร
 |
 |
การปลูกพืช - เลี้ยงสัตว์
 |
 |
การทำถ่านจากซังข้าวโพด
 |
 |
การฟื้นฟูป่า
การปลูกหญ้าแฝกเพื่ออนุรักษ์ดินและน้ำ
ผลการดำเนินงานทำให้เกิดความมั่นคงบริเวณชายแดน ยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนทั้งด้านเศรษฐกิจและสังคมให้ดีขึ้น สามารถพึ่งพาตนเองได้ ป้องกันการบุกรุกทำลายทรัพยากรธรรมชาติ และฟื้นฟูป่าให้คืนความอุดมสมบูรณ์
จากผลการดำเนินงาน มีองค์ความรู้ที่สามารถนำมาขยายผล ดังนี้
- ยุทธศาสตร์พัฒนาเพื่อแก้ไขปัญหาขัดแย้งโดยสันติวิธี
- การพัฒนาเพื่อเสริมความมั่นคง
- การพัฒนาหมู่บ้านด้วยวิธีสหกรณ์
- การพัฒนาอาชีพในพื้นที่สูงในลักษณะคนอยู่ร่วมกับป่า
- การฟื้นฟูป่าต้นน้ำ
- การจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ
กลุ่มนโยบายพิเศษ
๒๕ ตุลาคม ๒๕๖๒
