"องค์ความรู้จากโครงการเขาชะงุ้ม"

รายละเอียดองค์ความรู้

องค์ความรู้จากโครงการเขาชะงุ้ม

อ่างเก็บน้ำเขาชะงุ้ม

โครงการเขาชะงุ้ม หรือ โครงการศึกษาวิธีการฟื้นฟูที่ดินเสื่อมโทรมเขาชะงุ้ม อ.โพธาราม จ.ราชบุรี มี กรมพัฒนาที่ดิน เป็นหน่วยงานประสานการดำเนินงาน ประกอบด้วยพื้นที่ ๔ ส่วน รวม ๘๖๙ ไร่ ๓ งาน๒๒ ตารางวา คือ

๑. พื้นที่ซึ่งพล.ต.ต.ทักษ์ ปัทมสิงห์ ณ อยุธยา น้อมเกล้าฯถวาย เนื้อที่ประมาณ ๖๙๔ ไร่ ๒ งาน ๓๘ ตารางวา เดิมเป็นฟาร์มปศุสัตว์ สภาพดินถูกชะล้างพังทลาย มีการขุดดินลูกรังไปใช้ประโยชน์

๒. พื้นที่ซึ่งนายสี วรรณเทวี น้อมเกล้าฯถวาย เนื้อที่ ๖๓ ไร่ ๑ งาน ๓ ตารางวา

๓. พื้นที่ซึ่งมูลนิธิชัยพัฒนาจัดซื้อ เนื้อที่ ๖๓ ไร่ ๑ งาน ๓ ตารางวา เป็นพื้นที่ที่ปล่อยทิ้งไว้ตามธรรมชาติเพื่อเป็นแปลงเปรียบเทียบกับพื้นที่ที่มีการพัฒนา

๔. พื้นที่ซึ่งนางสาววรรณา พูนผล น้อมเกล้าฯ ถวาย เนื้อที่ ๒๐ ไร่

ป่าไม้บริเวณเขาชะงุ้มและเขาเขียว

ร.9 ทรงปลูกต้นไม้

ต้นไม้ทรงปลูกในปัจจุบัน

ผลสำเร็จของโครงการ มีการปลูกหญ้าแฝกป้องกันการพังทลายของดินและอนุรักษ์ดินและน้ำ ทำให้ตะกอนดินทับถมมีหน้าดินสูงขึ้น สามารถปลูกพืชผักได้ ปรับปรุงฟื้นฟูดินโดยใช้ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยอินทรีย์น้ำและปุ๋ยพืชสด ทำให้ดินมีปริมาณอินทรียวัตถุเพิ่มขึ้น ปลูกพืชตระกูลถั่วคลุมดินเพื่อรักษาความชุ่มชื้น ปลูกไม้ผลพันธุ์ดี เช่น มะม่วง ส้มโอ มะละกอ มะขาม มะนาว เป็นต้น จัดทำแปลงทฤษฎีใหม่ อนุรักษ์และฟื้นฟูป่าไม้บริเวณเขาเขียว พื้นที่ประมาณ ๓,๖๓๓ ไร่ ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงระบบนิเวศจากป่าเต็งรังเป็นป่าเบญจพรรณมากขึ้น มีพันธุ์ไม้ ๑๖๗ ชนิด สัตว์ป่าจำพวกนก สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์เลื้อยคลาน สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก รวม ๒๖๐ ชนิด พัฒนาแหล่งน้ำ ได้ แก่ อ่างเก็บน้ำเขาชะงุ้ม ความจุ ๑๕๐,๐๐๐ ลูกบาศก์เมตร บ่อกักเก็บน้ำ ๑๐ แห่ง บ่อน้ำบาดาล ๕ แห่ง และติดตั้งระบบสูบน้ำจากคลองชลประทานที่อยู่ใกล้เคียงไปเติมอ่างเก็บน้ำฯเพื่อสนับสนุนพื้นที่โครงการอย่างเพียงพอ นอกจากนี้ ได้ก่อสร้างฝาย ๑๓ แห่ง สนับสนุนเกษตรกรบริเวณรอบโครงการ และจัดตั้งศูนย์การเรียนรู้ ๙ แห่ง

จากการศึกษาทดลอง มีองค์ความรู้นำไปจัดทำเป็นหลักสูตรฝึกอบรมขยายผล ดังนี้